දෙවන කොටස හා සැබැඳියි...
අප්‍රමාදී ආර්ය ශ්‍රාවකයෙක් අප්‍රමාදී බවේ උපරිමයෙන් යුතුව ඒ නිවැරදි සිහියෙන් කටයුතු කරන්නේ නම් අවමයෙන් සතියක් හෙවත් දින 7ක් තුල අනාගාමී හෝ අරිහත් වන බවත්... ඒ අප්‍රමාදීභාවයෙන්ම කටයුතු කලහොත් උපරිමයෙන් අවුරුදු 7ක් තුල ආනාගාමී හෝ අරිහත් වන බවත්... එසේ නැතිනම් මිය යන මොහොතේ හෝ අනාගාමී හෝ අරිහත් වන බව බුදු හිමියන් පෙන්වා දෙනවා.
රූප, වේදනා, සංඥා, සංකාර, විඤ්ඤාණ, කියන පංචස්කන්ධයේ මායා මුලාවේ ඇත්ත සැටියෙන් දැනගැනීම තුල යටිකුරු කල සියල්ලම උඩුකුරු වෙනවා. එතෙක් කැමැත්ත ඉෂ්ඨ වුණාය කියන අදහස නැගී ආවේම අරමුණ ලැබෙන ක්ෂණයේමයි...
මේවායේ ඇත්ත නොදන්නා විට ශබ්දයක් ඇසෙන විටම එය ශබ්දයක් ලෙසින් මැනගැනීම තුලම කැමැත්ත ඉෂ්ඨ වුණාය කියන අදහස නැඟී අවසන්. එහෙත් ශබ්දය නම් මායාවේ ඇත්ත දැනගත් මොහොතේ පටන්ගෙන එය නම් කැමැත්ත කිසි ලෙසින් ඉෂ්ඨ කරන්නේම නැති බවත් එයට එසේ කරන්නට හැකියාවක්වත් නැති බවත් අවබෝධ වෙනවා... මේ ආකාරයටමයි රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ, ධර්ම සියල්ලෙහි අනිච්ඡ දුක්ඛ අනත්ථ බව දකින්නේ...
අල්ලාගත් සියල්ල යනු හුදෙක් අප සැමට වටහා ගත හැකි සැමට හසුවන ඇලෙන ගැටෙන මට්ටමක් නොව එතැනින් ඔබ්බට ගිය සැපයත් දුකත් නොලැබෙන මෝහසහගත උපේක්ෂාව ක්‍රියාත්මක වන මට්ටමේ පටන්ගෙනම ක්‍රියාත්මක වන අති සියුම් අවස්ථාවකි. “මම“ යන හැඟීම ක්‍රියාත්මක වන තාක්... රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ, ධර්ම හමුවේ ප්‍රතිචාරයක් නැගෙන තාක් අල්ලාගත් සියල්ල ක්‍රියාත්මක වන බව දැකගන්නට හැකිවෙන්නේ දහම් ඇස පහල වීම තුලින්මය.
ඉතින් මෙන්න මේ වගේ සියුම් දහමක්... ගැඹුරු නමුත් සරලව හිතන්නේ නම් අවබෝධ කරගන්නට හැකි දහමක්... තම තමන්ගෙන් ගිලිහී යන්නට දෙන්න එපා... බුදු දහම කියන්නේ පෙර ඇසු විරූ දහමක්... දන්නා කියන දැනීමක් ගැන කියැවෙන හෝ ගැබ් වන දහමක් නොවේ...
වැරදෙන පැටලෙන මුලාවෙන තැනත් දැනගන්න...
අපි ලෝකයේ විවිධ අරමුණ හමුවේ ඇලෙනවා... ගැටෙනවා... ඒ ඇලීමෙන් ගැටීමෙන් මිදෙන්නට මහා අපහසුයි කියලයි අපට හිතෙන්නේ... ඒත් ටිකක් භාවනාවක් කරනාකොට... දහම් කරුණක් හෝ වේවා දැනුමක් වශයෙන් මෙනෙහි කරනකොට මේ ඇලීම ගැටීම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් යටපත් වෙනවා. කොටින්ම මේ කියන දහම් කොටසම දත්තයක් වශයෙන් තේරෙනවා...ඒ තේරෙන දත්තය නැවත නැවත මෙනෙහි කරනවා... ඒ මෙනෙහි වෙන්නේ වචී සංකාරයක් හෙවත් සිත ඇතුලේ සංවාදයක් වගෙයි... විතර්කයක් වගෙයි... ඒ තුලින් නැගෙන සමාධියක් තියෙනවා... එයටත් රැවටෙනවා...
ඉපදුන ගමන් පොඩි ළමයෙක් ඉන්නවා වගේ ඉන්නට හැකි වෙනවා. ඒත් පොඩි ලමයා රහත් වෙලා නෑ... ඇයි? රාගය, ද්වේශ, මෝහය අනුශසය වශයෙන් ක්‍රියාත්මකයි. හේතුව රාග, ද්වේශ, මෝහ මූලයන් ඒවා හටගන්නට හේතු දැනගත් අවබෝධය තවමත් ක්‍රියාත්මක නැතිවීමයි. මේ ස්වභාවයට කියන්නේ මෝහ සහගත උපේක්ෂාව කියලයි. සැපත් නැති දුකත් නැති උපෙක්ෂා සහගත ස්වභාවය. මේ තත්වයට පත්වූ විට බොහෝ දෙනෙක් රැවටෙනවා. තමන් අරිහත්වයට පත්වෙලා කියලත් හිතන්න පුළුවන්. මේ තත්වයේදී ධ්‍යානාදියත් නැඟී එනවා. ඒ සුවයේත් ඉන්න පුළුවන්... ඒත් කෙලෙස් නිරෝධ කරන දහම් ඇසෙන් යුතු ප්‍රඥාව ක්‍රියාත්මක වන මේ ශාසනයේ උතුම් බ්‍රහ්මචරියාව එය නොවේ.
ඒ නිසා ප්‍රවේශම් වෙන්න... රූප, වේදනා, සංඥා, සංකාර, විඤ්ඤාණ නම් වූ පංචස්කන්ධය හෙවත් විපාක වශයෙන් අත්දකින ලෝකය සකස් වන ආකාරය නුවණින් දැකගන්න. ප්‍රශ්ණ සියල්ලම විසඳෙනවා. ඒ අවබෝධය තුලම සකස්කිරීම් නිරෝධයෙන් ලබන ශාන්ත ප්‍රණීත නිරාමිස නිවන් සුවය අන් කිසිවකින් ලබන්නට හැකි දෙයක් නොවේ. එය මේ ලෝකයේ අත්දකින ධ්‍යාන හෝ වේවා වෙනත් අසීමිත සුවයක් ගෙන දෙන කිසිවකට සම කරන්නට හැකි හෝ ඒවා තුලින් පෙන්වා දෙන්නට හැකි දෙයකුත් නොවේ.
අවසාන වශයෙනුත් කියන්නට තියෙන්නේ ඇසෙන, පෙනෙන, විඳින, දැනෙන මොහොතක් පාසා රැවටෙනවා. කෙනෙක් හිතාගෙන ඉන්නවා නම් ඇහැට රූප පේනවා... ආසාවක් තියේ නම් හැරිලා බලනවා. මෙන්න මේ මට්ටමෙන් ඉවත් වුණාම ඇතියි කියලා... අනේ උතුම් බුදු දහම නම් ඒ මට්ටම නෙවේ. අවිද්‍යව තියෙන තුරාවට ඇහැට පේන මට්ටමේම කරන්නේ බැලීමම තමයි. ඒ බැලීම නිසාම තමයි ප්‍රිය අප්‍රිය රූප ආදී බොහෝ කෙලෙසීම් ඇතිවෙන්නේත්.
දහම් ඇස පහල වූ තැන් පටන්ගෙන මෙන්න මේ දේ ගැන සිහියෙන් යුතුව කටයුතු සිදුවන විට බැලීම නතර වෙන්නට පටන්ගන්නවා. පෙනීමට සීමා වෙන්නට පටන්ගන්නවා. අරිහතුන්වහන්සේට පමණක් පෙනෙන ඇහෙන කියන්නාවූ මූලික මට්ටම තිබෙනවා. හේතුව උන්වහන්සෙගේ අවබෝධය පූර්ණයි. ඇසට හෝ එයට ලැබෙන රූපයට රැවටෙන්නට අංශුමාත්‍ර තරම්වත් හේතු නෑ. අනුශසය නෑ. මෙන්න මේ විදියට ලබන්නේ මෝහයෙන් තොරවූ උපෙක්ෂාවයි.
මේ උතුම් බුදු දහමේ හරය... සියුම් බව... ප්‍රඥාවන්ත බව... දුර්ලභබව... ප්‍රඥාවන්තව තෝරාගන්නට තෙරුවණේ ආශිර්වාදයම ලැබේවා!!! කළණ මිතුරු ඇසුරෙන් සත්ධර්මයම ලැබේවා!!!
වැදගත් දේශනයක්;
